Montessori

De montessorimethode, bedacht door de Italiaanse pedagoge Maria Montessori, heeft relatief snel aan invloed gewonnen in ons land en is inmiddels niet meer weg te denken uit het Nederlandse basisonderwijs, met in totaal 47 peuterspeelzalen, 160 montessoribasisscholen en 19 scholen voor voortgezet onderwijs verspreid door het gehele land.

De gevoelige periode

Maria Montessori observeerde gedurende lange tijd verschillende groepen leerlingen: op deze wijze ontdekte zij dat kinderen tijdens hun eerste levensjaren een natuurlijke drang hebben om te leren. De onderwerpen waarin zij geïnteresseerd zijn kunnen per kind verschillen en veranderen naarmate het kind zich verder ontwikkelt. Dit betekent dat kinderen kortere of langere perioden ontvankelijk zijn voor het aanleren van specifieke vaardigheden (de zogenaamde gevoelige perioden). Het is aan de leerkracht om op deze windows of opportunity binnen het onderwijs in te spelen, door het juiste materiaal in de juiste omgeving aan te bieden binnen de geschikte periode.

De voorbereide omgeving

Binnen het montessorionderwijs wordt er veel aandacht besteed aan de inrichting van het klaslokaal: De lesmaterialen worden op een goed bereikbare plaats, meestal in kasten, bewaard, waar kinderen zelf een keuze kunnen maken uit een beperkt aantal beschikbare werkjes.

Naast educatieve materialen zijn er nog andere soorten materialen in het lokaal aanwezig, waarmee ‘leerlingen zichzelf en hun omgeving kunnen verzorgen’ (Nederlandse Montessori Vereniging): zo hebben alle leerlingen een eigen plantje dat ze water moeten geven, en zijn ze verantwoordelijk voor een keukentje binnen het klaslokaal. Het uiteindelijke doel hiervan is om kinderen zelfstandig en zelfbewust te maken (Leer mij het zelf te doen).

Montessorimateriaal

Uniek voor het montessorionderwijs is dat er gewerkt wordt met specifiek voor deze methode ontwikkelde materialen, die zintuiglijk en spelenderwijs leren stimuleren. Het materiaal is zo ontworpen dat het kind zijn eigen stappen kan volgen en een fout zelf kan opmerken en corrigeren, zodat het er zelfstandig mee kan werken. Opvallend kenmerk van de materialen is de isolatie van de eigenschap: Elk materiaal heeft een unieke eigenschap, verbonden met een uniek leerdoel.

Kosmisch onderwijs

Volgens Maria Montessori stond alles in de werkelijkheid met elkaar in verbinding: dit idee kan men in het montessorionderwijs overal terugzien. Binnen deze kosmische visie wordt zoveel mogelijk vanuit het grotere, verbindende geheel (het universum) naar kleinere zaken gekeken, vanuit de interesse van het kind. Binnen het montessorionderwijs worden de onderlinge relaties in de wereld inzichtelijk gemaakt voor de kinderen (met name in de wereldoriëntatievakken), waarbij zij ervaren dat het maken van op het oog kleine keuzes ook consequenties kan hebben voor het grotere geheel.

Wat heeft dit type onderwijs uw kind te bieden?

Gevoelige perioden als fundament voor montessorionderwijs

 Er wordt binnen montessorigroepen zoveel mogelijk ingespeeld op de vaardigheden die de kinderen, afhankelijk van de ontwikkelingsfase waarin ze op dat moment zitten, graag willen of kunnen leren. Het is echter de vraag of we zomaar mogen aannemen dat mensen deze gevoelige perioden ook kennen: er is nog altijd geen direct wetenschappelijk bewijs dat het bestaan van deze perioden kan onderschrijven. Toch zijn er voldoende aanwijzingen uit andere wetenschapsgebieden (bijvoorbeeld de neurologie) dat alle mensen een soort ‘slapende potentie’ in zich hebben om bepaalde ‘basisvaardigheden’ te leren, mits ze maar voldoende input krijgen.

Heterogene groepen

Er wordt binnen montessorischolen gewerkt met zogenaamde heterogene groepen, waarin kinderen van 2 of 3 verschillende leeftijden bij elkaar zitten. Het idee hierachter is dat de jongere kinderen worden gestimuleerd om hulp te vragen aan oudere klasgenoten, terwijl de oudere kinderen zelfvertrouwen halen uit het feit dat zij in staat zijn de jongere leerlingen te helpen. Het ligt aan de individuele kwaliteiten en ervaring van de leerkracht of dit didactische voordeel van het leeftijdsverschil tussen de kinderen ook daadwerkelijk om kan worden gezet in (concrete) resultaten, zoals goede leerprestaties.

Klik HIER om een video te bekijken over Montessori onderwijs