Jenaplan

Dit type onderwijs ontleent zijn naam aan de Universiteit van Jena in Duitsland, waar het vanaf 1923 door de pedagoog Peter Petersen werd ontwikkeld. Peter Petersen ging uit van het idee dat gezinsleden van elkaar leren. In het jenaplanonderwijs zien we dan ook veel elementen van het ‘gezin’ terugkomen: zo is in klaslokalen een huiskamer nagebootst, waarin kinderen bezig zijn met verschillende taken, en zelf de verantwoordelijkheid hebben over hun leerproces. Als ze samenwerken, doen ze dat in groepjes in speciaal daarvoor opgestelde hoeken. De onderwijzer vormt niet het middelpunt, maar fungeert meer als begeleider. Een belangrijk doel van dit onderwijs is om de verwondering en nieuwsgierigheid die kinderen van nature in zich zouden hebben in ere te houden en hier een didactiek omheen te bouwen.

Belangrijkste concepten binnen dit type onderwijs

Samen Spreken

Samen spreken doet men in de kring, een didactisch ‘instrument’ dat zijn oorsprong vindt binnen het jenaplanonderwijs. De kring heeft brede navolging gekregen in andere vormen van onderwijs, ook binnen het traditionele onderwijs. Binnen jenaplan is de functie van de kring echter veelzijdiger, en meer diepgeworteld binnen de didactiek. Op meerdere momenten op de dag wordt namelijk een kring gevormd, waar een permanente plaats voor in het klaslokaal is gereserveerd (ook in de hogere groepen), en waarin elke leerling zijn eigen plek heeft. Binnen deze kring wordt de actualiteit besproken, worden vragen van leerlingen behandeld, er worden samen teksten gemaakt en gelezen, en er wordt verslag gedaan van taken die de leerlingen hebben uitgevoerd.

Samen Werken

Samenwerken doen de leerlingen in groepjes of apart van elkaar, waarbij ze zich bezighouden met verschillende taken. Er is een weekplan van taken die die week tenminste moeten worden uitgevoerd, maar er is voor de kinderen veel ruimte om eigen onderzoek te doen, op basis van hun eigen interesses. Zo’n eigen onderzoek kan uitmonden in een verslag aan de groep, waarbij soms ook mensen (deskundigen) van buitenaf worden uitgenodigd, die bepaalde zaken verder kunnen toelichten.

Samen Spelen

Er wordt veel ruimte gegeven aan het samen spelen. Het idee hierachter is dat spelen een natuurlijke vorm van leren is die bijdraagt aan de sociaal–emotionele ontwikkeling van kinderen. In de onderbouw spelen kinderen sowieso nog veel, maar op jenaplanscholen kun je het spel ook terugzien in de hogere groepen.

Samen Vieren

Er is veel aandacht voor het ‘vieren’ in de school. Elke week vinden speciale weekafsluitingen plaats voor de gehele school, waarbinnen leerlingen aan elkaar laten zien wat ze die week hebben geleerd of hebben ontdekt, door middel van bijvoorbeeld presentaties. Het doel hiervan is dat alle leerlingen van school elkaar leren kennen en samen stil staan bij belangrijke momenten.

Wat heeft dit type onderwijs uw kind te bieden?

Idealistische grondslag

Binnen jenaplanonderwijs in zijn pure vorm oefenen leerlingen veel met zelfstandig werken, eigen initiatief nemen en het presenteren en delen van hun kennis. Naast de gezamenlijke leeractiviteiten is er veel oog voor het individuele kind en zijn/haar vaardigheden en interesses. Daarnaast heeft het Jenaplanonderwijs een uitgesproken idealistische grondslag: het jenaplanconcept wil kinderen niet alleen kennis en vaardigheden bijbrengen, maar ook betere burgers van ze maken.

Grote rol voor ouders

Ouders krijgen een grote rol toebedeeld binnen het onderwijs van hun kinderen: zo mogen ouders hun kinderen aan het begin van elke schooldag zelf naar de klas brengen, zodat er een soepele overdracht mogelijk is tussen ouder en leerkracht. Bij sommige ‘verslagkringen’ waarin kinderen hun leerresultaten en bevindingen presenteren worden ouders uitgenodigd om deel te nemen, en er worden geregeld ouderochtenden georganiseerd. Er zijn veel ouders actief die groepjes leerlingen binnen de school vanuit hun specifieke expertise ondersteunen of instrueren bij activiteiten of projecten.